Rome is een festijn van de volheid en vruchtbaarheid van de natuur. Dit vinden we dagelijks terug op de vele markten die de stad rijk is. Maar ook de gebouwen van de stad zijn doordrenkt van sensualiteit. Bijvoorbeeld het zinneprikkelende lustoord Villa Farnesina uit de zestiende eeuw. Onze Wereldstadgids Sandrina neemt u mee naar een bijzondere plek in Trastevere.
In de wijk Trastevere, aan de ‘andere kant van de Tiber’, bevindt zich een waar zinnenprikkelend lustoord uit de zestiende eeuw. Het is de Villa Farnesina, gebouwd in opdracht van de steenrijke bankier Agostino Chigi. Deze ‘provinciaal’ uit Siena schopte het tot privébankier van de paus, hij had zelfs tijdelijk de pauselijke tiara in onderpand, en de villa moest zijn nieuw verkregen maatschappelijke positie onderstrepen.
Als groot kunstliefhebber achtte de bankier enkel de beste kunstenaars van zijn tijd geschikt om een jaloersmakend paradijs te creëren. Christelijke symboliek ontbreekt geheel in de fresco’s die Sebastiano del Piombo, Peruzzi, Sodoma en Raphael op de wanden en plafonds aanbrachten. Er werd een beroep gedaan op de eruditie van de bezoeker om de betekenis van de decoratie te ontrafelen. Maar een ding is zeker, de verschillende scènes uit de antieke mythologie ademen een en al sensualiteit en gaan vooral over de liefde in al haar facetten.
Met een dergelijke thematiek zal het niet verbazen dat Agostino zich in het dagelijks leven niet enkel door kunstvoorwerpen liet verleiden. Regelmatig werd hij bezocht door de mooiste courtisanes van Rome die ook de beruchte, overdadige banketten in de tuinen en loggia’s van zijn villa ‘opluisterden’.
LIEFDESAPPEL
Geheel volgens de mode van die tijd ontwierp de Senese architect Peruzzi een villa waarin architectuur en natuur samensmelten. Met de ontdekking van Amerika kwamen veel nieuwe botanische soorten naar Europa en vol trots toonde de aristocratie de nieuwe variëteit aan natuurlijke rijkdom in hun tuinen.
Veel van de onbekende vruchten werden in eerste instantie enkel als sierplanten gebruikt: de veroveraars van de nieuw ontdekte werelddelen kwamen in eerste instantie niet op het idee de culinaire gewoontes van de inheemse bevolking te observeren. Zo was men er eeuwenlang van overtuigd dat de tomaat, nu toch echt niet meer weg te denken uit de Italiaanse keuken, giftig was. In 1544 waardeerden Italiaanse alchemisten de tomaat, of pomo d’oro (gouden appel) met name als afrodisiacum totdat een, waarschijnlijk uitgehongerde, boer in Zuid-Italië besloot zijn leven op het spel te zetten en de liefdesappel bakte, opat en onbewust de identiteit van de Italiaanse keuken vormgaf.
Vandaag de dag is de tomaat zo ingeburgerd dat je op de markt in de Romeinse volkswijk Testaccio een kraampje kunt vinden met alleen maar tomaten! Elk gerecht vraagt om zijn eigen specifieke tomaat of combinatie van tomatensoorten en de marktkoopman weet op basis daarvan feilloos een selectie voor je samen te stellen uit meer dan 40 soorten.
GROENTETESTIKELS
Het ‘showen’ van de botanische ontdekkingen bleef in de Villa Farnesina niet beperkt tot de tuinen. In de schitterende loggia van Amor en Psiche met fresco’s van o.a. Raphael, kunnen we ons verlustigen aan een geschilderde pergola vol sappig fruit, spannende groenten en kleurrijke bloemen. Giovanni da Udine geeft zo’n waarheidsgetrouwe weergave dat experts maar liefst 170 verschillende plantensoorten hebben kunnen onderscheiden. Maar in Chigi’s lustoord hebben we uiteraard niet te maken met een droge opsomming van toen bekende plantensoorten, maar over een dubbelzinnige verwijzing naar Eros. Giorgio Vasari, die de levens van de kunstenaars optekende, schreef in de zestiende eeuw al over de opvallende compositie van aubergines en courgette boven de figuur van de naakte Mercurius die met een handgebaar onze blik naar boven leidt.
´…boven de figuur van een vliegende Mercurius maakte hij, om Priapus (god van de vruchtbaarheid) te representeren, een pompoen omtakt door een winde, met twee aubergines als testikels, en vlakbij de bloem maakte hij een cluster van grote paarse vijgen, waarvan er een, geopend en overrijp, door de bloem van de pompoen wordt doorboord; deze gril is met zoveel elegantie verbeeld, dan niemand iets beters zou kunnen bedenken.`
ROME: FESTIJN VAN VRUCHTBAARHEID
Het festijn van de volheid en vruchtbaarheid van de natuur vinden we dagelijks terug in Rome op de vele markten die de stad rijk is. Met een zo overweldigende rijkdom aan verschillende soorten is de uitleg van een chef ter plekke een uitkomst. Ontdek welke tomaat je voor welke pastasaus moet gebruiken, of leer de vele soorten courgettes en aubergines kennen met elk hun eigen bereidingswijze.
In combinatie met een wandeling door het Rome van de renaissance, met als absoluut hoogtepunt de fresco’s in de Villa Farnesina, maakt het marktbezoek of renaissancemenu je verblijf in Rome tot een zinnenprikkelende ervaring! Meer informatie vind je hier.
Deze column verscheen eerder op De Smaak van Italië